552 yılında Bumin Kağan tarafından kurulan Göktürk Kağanlığı, Türk adını devlet isminde ilk kez kullanan, Türk tarihinin en önemli devletlerinden biridir. Orta Asya'da Juan-Juan adı kavminin hakimiyeti altında yaşayan Aşina boyuna mensup Bumin Kağan, Göktürk Kağanlığı'nı kurarak, ‘kağan' unvanı alarak devletin başına geçmiştir.
Bumin Kağan'ın ölümünden sonra yerine kağan olan oğlu İstemi Kağan devleti genişletmiştir. İstemi Kağan, batıya doğru genişlemeyi hedeflemiş ve zamanın değerli İpek Yolu üzerinde hakimiyet sağlamıştır. Ancak onun döneminde, Göktürkler Batı ve Doğu olarak ikiye ayrılmıştır. Kendisi, Batı Göktürk Kağanlığı'nı, yönetilirken, kardeşi de Doğu Göktürk Kağanlığı'nın başına geçmiştir.
Göktürkler, göçebe bir toplum yapısına sahiptiler. İpek Yolu'nu kontrol altına aldıklarından yerleşik kültürlerle ilişkileri oldu ve yerleşik kültürü de deneyimlediler. Orta Asya'da kurdukları geniş ticaret ağı sayesinde Çin, Bizans ve Sasani İmparatorluklarıyla diplomatik ve ticari ilişkiler geliştirmişlerdir.
Göktürk Kağanlığı ile Çin sürekli bir çatışma içinde olmuşlardır. Göktürkler, Çin'e seferler düzenleyip haraca bağlarken Çin de, Göktürk Kağanlığı içinde karışıklıklar çıkarıp, bölmeye ve zayıflatmaya çalışmıştır. Nihayetinde 630 yılında, Doğu Göktürk Kağanlığı Çin tarafından yıkılmıştır. Ancak, 682 yılında Kutluk Kağan, Göktürkler',i tekrar birleşmiş ve İkinci Göktürk Kağanlığı'nı kurmuştur.
İkinci Göktürk Kağanlığı, en parlak dönemini, Bilge Kağan ve kardeşi Kül Tigin döneminde yaşamıştır. Bilge Kağan'ın adaleti ve bilgeliği, Kül Tigin'in askeri dehasıyla ile birleşince, devletin yeniden yapılanması ve güçlenmesi sağlanmıştır. Devletin sınırları korumuştur. Orhun Yazıtları da bu dönemde dikilmiştir.
Göktürkler, yazı kullanmaya başlamış ilk Türk devletidir. Orhun Yazıtları, Göktürk alfabesi ile oluşturulmuş, Türklerin en eski tarihi eserlerdir. Orhun Yazıtları aynı zamanda, Türklerin tarih, kültür ve inançları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu yazıtlarda, Bilge Kağan ve Kül Tigin'in başarıları, devletin işleyişi anlatılır. Türklere birlik çağrısı vurgulanır. Türk dili ve kültürü açısından en önemli belgelerinden biri olarak kabul edilir.
Bilge Kağan ve Kül Tigin'in ölümünden sonra zayıflamaya başlayan ikinci Göktürk Kağanlığı da 744 yılında Uygur Kağanlığı tarafından yıkılmıştır. Göktürklerin askeri, siyasi ve kültürel başarıları, hala konuşulmaktadır, kendilerinden sonraki dönemlerde kurulan Türk devletleri için de model oluşturmuşlardır.
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.